Paslanmaz Çelik Çeşitleri
Paslanmaz çelik, metalurjide çeliğin, minimum %10,5 ila %11 arasında krom eklenerek elde edilen alaşım olarak tanımlanır.
Paslanmazlar, diğer çeliklere göre korozyona maruz kalmaz ve paslanmaz . Krom oranı ve pasivasyon oranı çeliğin korozyona ve pasa direncini belirler.
Paslanmaz çelikler çeşitleri mikroyapılarına göre beş gurupta sınıflandırılırlar:
- Östenitik Paslanmaz Çelikler
- Martensitik Paslanmaz Çelikler
- Ferritik Paslanmaz Çelikler
- Dubleks Paslanmaz çelikler
- Çökelmeyle Sertleştirilmiş Paslanmaz Çelikler
1. Östenitik Paslanmaz Çelikler:
Bu tür çelikler 300 serisi veya östenitik paslanmaz çeliklerdir, paslanmaz üretiminin yaklaşık %60’ını oluşturur.Maksimum %0,15 karbon, minimum %16 krom ve östenitik yapıyı çok düşük sıcaklıklardan ergime sıcaklığına kadar kararlı kılmak amacıyla yeterli miktarda nikel ve/veya mangan içerirler.
Bu çelik yüksek stres korozyon direnci sayesinde çok etkin bir klorit çekirdeklenme ve çatlama korozyonu direnci gösterirler. En yaygın olarak bilinen östenitik kaliteler 304 ve 316 ‘dır.
2. Ferritik Paslanmaz Çelikler:
Ferritik paslanmaz çelikler genelde nikel içermeyip yüksek krom içeren (%10,5 ile %30 arasında), molibden, titanyum vanadyum gibi karbür yapıcı ve ferritik yapıyı istikrarlı kılan alaşım elementleri içeren bir paslanmaz çelik gurubudur. İçeriğindeki yüksek krom ferritik paslanmaz çeliklere yüksek korozyan sağlar.
Bu çelikler östenitiklerin aksine manyetiktirler, düşük karbon içerikleri nedeniyle ısıl işleme tabii tutulamazlar ve kolayca haddelenebilirler.
3. Martensitik Paslanmaz Çelikler:
Temel alaşım elementleri: %12 ile %15 arası krom, %0,2 ile %1,0 arası molibden ve %0,1 ile %1,2 arasında karbon ‘dur. Genellikle nikel barındırmaz. Bu martensitik paslanmaz çelikler manyetiktirler. Artan karbon oranına bağlı olarak, sertleştirilebilirlikleri ve mukavemetleri artarken, toklukları ve süneklikleri azalır.
4. Dubleks Paslanmaz Çelikler:
İçeriğinde eşit oranlarda ferrit ve östenit içeren bu çeliklerin korozyona karşı performansı içerdikleri alaşımlara göre değişiklik göstermektedir.
Bu dubleks çelikler östenitik paslanmaz çeliklere göre daha yüksek bir mukavemete sahiptir ve bölgesel korozyonlara karşı özellikle çekirdeklenme, çatlak ve stres korozyonuna karşı östenitiklerden daha iyi bir dayanıma sahiptirler. Dubleks kaliteler %19 – 28 arasında olan yüksek oranda krom içermektedir ayrıca %5 ‘e kadar bulunan molibden ve östenitiklere göre daha düşük oranlarda nikel içermesi nedeniyle östenitik çeliklere göre daha fazla mukavemetlidir.
5. Çökelmeyle Sertleştirilmiş Paslanmaz Çelikler (PH):
Çökelme sertleştirmesi aynı zamanda ‘Yaşlandırmayla sertleştirilen paslanmaz çelikler’ olarak da adlandırılabilmektedir.
Temelde krom ve nikel içerip, martensitik ve östenitik kalitelerin arasında, her ikisinin de özelliklerini uygun bir şekilde harmanlayan çeliklerdir
Martensitik paslanmaz çelikler gibi ısıl işlemle yüksek mukavemete sahip olabilirler, östenitik kaliteler gibi de korozyon dayanımına sahip olabilirler. Sertleştirme, bakır, alüminyum, titanyum ve molibden gibi alaşım elementlerinin bir veya birkaçının ilavesiyle sağlanır. Bu kalite ayrıca 630 olarak da tanınır.
Genellikle %17 krom ve %4 nikel içerir ve %4 bakır ve %0,3 niobium da içerir.
