PASLANMAZ ÇELİK, GERÇEKTEN PASLANMAZ MI?

Kategoriler

Demir ve çelik kavramları günümüzde birbiri yerine kullanılan ve çok karıştırılan iki kavramdır. “Demir-çelik endüstrisi” gibi günümüzün popüler bir söz öbeğindeki bu iki kavram çiftini ayırt etmek dilimizi daha anlaşılır kılacaktır. “işleyen demir pas tutmaz” gibi çok kullandığımız atasözümüzde bile bu ayrıma pek dikkat edilmemiştir.

Burada, demir yerine kastedilenin dökme demir olabileceği gibi, çelik olması da yüksek bir ihtimaldir. Esasında amacımız atasözünün vermek istediği mesajı baltalamak değil, kurumsallaşmış doğru olmayan bir kullanıma değinmektir.

Demirden çeliğe

Çoğumuzun bildiği gibi demir simgesi “Fe” olan bir elementtir. Çelik ise, çoğunluğu demirden, geri kalanı ise başka elementlerden oluşan bir alaşım grubunun ismidir. Çeliğin içerisinde her zaman karbon, fosfor ve silisyum maddeleri bulunur. Burada en önemli rolü çeliğin ana karakteristik özelliklerini veren karbon üstlenmektedir ki alaşım içerisinde maksimum %2,06 oranında bulunmaktadır.

Çelikteki karbon farkı

Karbon elementinin görevi demirin kristal yapısında değişikler meydana getirerek malzemeye sertlik kazandırmaktır. Ayrıca, alaşımdaki (çelikteki) karbon miktarı ile oynanarak çeliğin sertliği, sünekliği ve gerilme gücü gibi birçok özelliği değiştirilebilmektedir. Şöyle ki, saf demir bakırdan daha yumuşak bir malzemeyken ilave edilen karbon ile çeliğin sertliğinde şaşırtıcı bir oranda artış meydana getirilir. Diğer elementlerin belirli oranlarda ilave edilmesi ise çeliğe farklı özellikler kazandırmaktadır. Çelik, mekanik özellikleri iyi olduğu ve kolay bulunabildiği için çok yaygın olarak kullanılmaktadır.

Çelik paslanır mı?

Metal ve alaşımlarının, çevreleri ile girdikleri elektrokimyasal ve kimyasal tepkimeler sonucu uğradıkları hasara korozyon denilmektedir. Korozyon metal maddelerin kimyasallar ve oksitlenme ile aşınma durumuna denir. Bu terim paslanma veya oksidasyon olaylarını kapsamaktadır. Korozyon olayı bütün metallerde görülebilir.

Çelik de birçok üstün özelliklere sahip olmasına rağmen paslanma veya oksidasyon gibi istenmeyen olaylara maruz kalabilir. Demirin oksijenle girdiği temas sonucunda yüzeyde pas denilen madde oluşur ve bu madde aktifliğini çeliği tamamen pasa dönüştürünceye kadar devam ettirir.

Paslanması geciktirilen çelikler

Çeliklerin sınıflandırılmasında birçok alt başlık vardır. Kullanım alanlarına göre yapılan sınıflandırmada ise en bilinen çelik türlerinden bir tanesi de paslanmaz çeliklerdir. Paslanmaz çelikler, günümüz çelik sektöründe en çok kullanılan çelik türüdür. Çeşitli kalite ve standartlarda bulunabilen paslanmaz çelikler %10-%25 arasında Cr (Krom) içerirler. Krom, çeliğin yüzeyinde krom oksit tabakasını oluşturur ve bu tabaka demirin oksitlenmesini engeller. Ayrıca, paslanmaz çeliklerde alaşım elementi olarak Ni (Nikel) de kullanılır. Nikelin yapıya katkısı ise çeliğin paslanmaz özelliğini iyileştirmesi şeklindedir.

Paslanmaz çelik, kesinlikle paslanmaz diye bir şey yoktur. Sadece paslanmaya karşı güçlendirilmiştir. Bazı olumsuz şartlarda paslanabilir. Bahsedilen tabakanın zarar görmesi durumunda veya deniz suyu ortamında bu çelik türü çok ciddi bir şekilde korozyona uğrayıp özelliklerini yitirebilmektedir.