Paslanmaz Boru
Paslanmaz Boru tersane bölgelerinde gemi imalat ve inşaasın da kullanılmak üzere tercih edilen bir donatım malzemesidir. Genellikle dikişsiz ve dikişli olarak gruplandırılan Paslanmaz Borular kalitelerine göre östenitik(304-304L-316-316L-310S-321-321H-904L), Ferritik(410-404-430), martenzitik(420,431) ve dubleks(1.4462-1.4410) olarak sınıflandırılırlar. Her bir kalite kendisine kullanım yeri edinmiştir fakat bunlar arasında 304, 316 ve diğer versiyonları(L ve H gibi) çoğunlukla tercih edilmektedir. Sıvı transferi yapılan bu ürünler kullanıldıkları yere göre çeşitli bağlantı elemanları(dirsek, tee, flanş) ile birleştirilerek bir tesisat devresi oluşturulmuş olur. Burada tercih edilen borunun kullanıldığı yerin çalışma sıcaklığı, basınç, korozyon direnci ve mekanik dayanımları dikkate alınarak tercih edilmesi gerekmektedir. Korozyonun(paslanma) çok olduğu yerde östenitik serisi malzemeler tercih edilirken mekanik değerlerin en üst olduğu noktalarda ise martenzitik ve dubleks çeşitleri tercih edilmektedir.
Paslanmaz Boru üretim normlarına göre dikişli ve dikişsiz(çekme) olarak üretilmektedir. Dikişli borular basıncın yüksek olmadığı ve dekoratif amaçlarla kullanılan borulardır. Tesisat ve donatım malzemesi olarak daha çok tercih edilen Paslanmaz Dikişsiz Borular da kendi aralarında ASTM A312 ve ASTM A269 normlarına göre ayrılmaktadır. Hidrolik borular daha yüksek basıncın olduğu yerlerde tercih edilir(200 bar üstü). Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise basınç ne kadar fazla ise kullanılacak borunun et kalınlığının o kadar fazla olması gerekir. Basit bir hesap ile kullanılacak borunun kaç bar basınca dayanabileceğini bulabiliriz(Dikişsiz Borular). Bunun için;
Çekme boru basınç hesabı = 200 x 12 x g / d formülünü kullanabiliriz.
Burada: g: Boru et kalınlığı d: Boru dış çapı
Örnek verecek olursak 16*2MM (1) 200 x 12 x 2 / 16
Çıkan değer bize borunun çalışabileceği basınç değeri verecektir. Yaklaşık olarak 300 Bar. Unutulmaması gereken çalışılan ortamın sıcaklığı ne kadar yükselirse borunun dayanabileceği patlama basıncının düşeceğidir.
“L” Neyi İfade Eder?
Paslanmaz Borular için devre tamamlanırken en önemli husus birleştirilme kısmıdır. Yani kaynak işlemi. Bu sebeple bir borunun kaynak kabiliyeti ne kadar yüksek ise o denli kaynak yapması kolay olur. Bunun için paslanmaz borular L versiyonları tercih edilir. Burada “L” simgesi Low Carbonu(Düşük karbon) ifade etmektedir. Bir malzemede carbon değerinin düşük olması kaynak kabiliyetini artırır. Bu genel anlamıyla carbonun ısıya hassasiyeti ile dislokasyon hareketlerini hızlandırmasıdır. Daha yüksek sıcıklık gerektiren yerlerde ise H versiyonları tercih edilebilir. Tavlı olan paslanmaz borular aynı zamanda büküme uygundur.
Yüzey İşlemleri
Paslanmaz Borular aynı zamanda yüzey işlemelerine tabi tutulabilirler.(Polisaj, sertleştirme vs…)Paslanmaz boruların dış çapları 1-1016mm veya DN6-DN100 veya 1/8”-40” şeklinde ifade edilebilirler. Burada 1” 25,4mm’ye karşılık gelmektedir. Et kalınlıkları (Wall thickness) –duvar kalınlığı olarak da ifade edilebilir- SCH5-XXS skalasına göre sınıflandırılır. 1” borunun SCH5’teki duvar kalınlığı 1,65mm iken aynı çaptaki borunun XXS’teki duvar kalınlığı 9,1mm şeklindedir.
Hemen hemen her sektörde kendine kullanım alanı bulan Paslanmaz Boru teknik özelliklerinin iyi değerlendirilmesi ve buna göre malzeme seçimi yapılması son derece önem arz etmektedir.
