HİDROLİK BAĞLANTI ELEMANLARI
Hidrolik kelime anlamı olarak Yunanca su ve boru kelimelerinden türemiştir. Günümüzde hidroliğin kelime anlamı, akışkan sistemlerde kuvvet ve hareketin akışkan aracılığı ile iletilmesidir. Genel olarak sistemlerdeki akışkanın mekanik özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Hidrolik sistemler basınç altında yüksek gerilim oluşturan sistemlerdir. Sızdırmazlığın ve malzeme seçimi ve kalitesinin önemli olduğu bu sistemler endüstride önemli bir yer tutar. Önemli bir sermaye gerektiren bu yapılar günümüzde pek çok endüstride kullanılmaktadır. (Gıda, Otomotiv, Isıtıcı Sistemler, Eşanjörler vb.).
Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile hidrolik sistemin akış hızı ve basınç değerleri bilgisayar ortamında ayarlanabilir, kontrol edilebilir hale gelmiştir. Bu da sistemlerin güvenilirliğini arttırmakla birlikte kontrol mümkün bir yapı oluşturmuştur. Hidrolik sistemler sessiz çalışırlar. Hidrolik akışkanlar, sıkıştırılamaz kabul edildikleri için titreşimsiz hareket elde edilir. Yüksek çalışma basınçları elde edilebilir. Hareket devam ederken hız ayarı yapılabilir. Akışkan olarak hidrolik yağ kullanıldığı için devre elemanları aynı zamanda yağlanmış olurlar. Emniyet valfleri yardımıyla sistem güvenli çalışır. Hassas hız ayarı yapılabilir. Hidrolik akışkan oluşan ısının çevreye yayılmasını sağlar. Hidrolik devre elemanları uzun ömürlüdür.
PASLANMAZ HİDROLİK SİSTEMLER VE BAĞLANTI PARÇALARI
Hidrolik borular, çoğu zaman içerisinden yüksek bir basıncın geçtiği ve bu yüzden yüksek gerilimlere maruz kalan boru tipleridir. Paslanmaz olarak ASTM A269 standardında üretilmiş bir hidrolik boru korozyona karşı dayanıklı olmasının yanında mükemmel de bir basınç dayanımı gösterir. Özellikle bu boruların ölçü toleranslarının geniş olması ve kalınlık değerlerinin değişkenlik göstermesi çok büyük bir avantaj sağlar ve endüstri için vazgeçilmez bir ihtiyaç olarak kullanıma sunulur. Bağlantı parçalarının da aynı şekilde metrik özellik göstermesi ölçü yelpazesini genişletir. Hidrolik sistemler, endüstrinin hemen hemen her iş kolunda çok çeşitli uygulamalarda kuvvet ve hareketin meydana getirilmesi ve kontrolü için çok yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. Kullanılan sistemlerde gücün ve dayanıklılığın öneminin arttığı bu günümüz endüstrisinde titiz ve kaliteli işlere ihtiyaç gereksinimi vardır. Bu durum bağlantı elemanlarının kalitesiyle doğrudan ilişkilidir.
Hidrolik sistemlerde kayıp istenmiyorsa, bağlantı elemanlarının en az sistemin ana elemanları kadar önemli olduğu ve seçimlerine en az o kadar önem gösterilmesi gerektiği, unutulmaması gereken bir gerçektir. Yapılan istatiksel çalışmalar göstermiştir ki; hidrolik sistemlerdeki yağ kaçaklarının, kayıplarının ve dolayısıyla güç kayıplarının çok büyük bir kısmı (yaklaşık %85 -%90 seviyelerinde) uygunsuz bağlantı elemanları nedenlidir.
Hidrolik devrelerin oluşturulmasında kullanılan boru, hortum, rakor, dirsek v.b. elemanlar, devre elemanlarının birbirine montajında büyük önem taşımaktadır. Bağlantı elemanları enerji kayıplarının en aza indirgenmesi, çevrenin kirlenmesine yol açan sızıntılara izin verilmemesi ve yüksek basınçlara dayanım gibi görevleri karşılamalıdır. Bağlantı elemanları en yüksek basınca dayanacak nitelikte seçilmeli ve sistemdeki tüm bağlantı ölçüleri birbirleriyle uyumlu olmalıdır. Hidrolik devrede bulunan bağlantı adaptörleri devrenin sağlıklı çalışabilmesi için en az diğer devre elemanları kadar önemli görevler üstlenir.
Üretimin devamlılığının sağlanmasında, çevrenin korunmasında ve iş güvenliğinin sağlanmasında önemli bir yer tutan hidrolik bağlantı elemanlarının seçiminde oldukça titiz ve dikkatli davranmak şarttır. Yatırım maliyetlerini azaltmak her yatırımcının, kullanıcının arzusudur. Fakat bu maliyet çalışmalarını yaparken işletme maliyetlerini, bakım onarım maliyetlerini titizlikle araştırmak gerekir. Ucuz ve kalitesiz malzeme kullanımı her ne kadar sistemin oluşturulma maliyetini azaltsa da, ileride çok daha fazla maliyetlere sebep olabilir.
316 PASLANMAZ BAĞLANTI ELEMANLARI
Sistemlerin bütünü incelendiğinde ara elemanlar önemsiz gibi gözükse de bir sistemin düzgün ve uzun süreli çalışmasındaki en önemli parçalar bu ara elamanlarıdır.. Hidrolik bağlantı elemanları, sistemdeki akışın sürekli olmasına yardımcı olmakla beraber sistemin dayanıklılığını ve hareketin sürekliliğini de gerçekleştirmektedir. Özellikle yüksek basınç altında çalışan sistemlerde bağlantı elemanlarının önemi daha fazladır. Bağlantı noktalarında basınçların daha yüksek olması, kalitesiz bir bağlantı elemanı kullanımında felaketlere yol açabilir. Akışkan sistemlerin hemen hepsinde kullanıldığından dolayı, hidrolik bağlantı elemanlarının kullanım alanlarını belli sistemlerle kısıtlamak zor olsa da, otomotiv, havacılık, havalandırma iklimlendirme, inşaat ve sanayi sektöründe kullanılan sistemleri genel olarak daha önemli sayabiliriz. Paslanmaz çelik sektörünün günden güne büyümesi ile hidrolik bağlantı elemanlarının büyük çoğunluğu 316-316L kalitelerde tercih edilmektedir. Dirsek, tee, rakor, kruva, manşon, nipel, redüksiyon, somun gibi genellikle dişli veya kaynaklı olarak alışkın olduğumuz çoğu paslanmaz bağlantı elemanı yüksüklü sistemlerde de önemli bir piyasaya sahiptir.
Gelecekte üretim tesislerinin gelişmesi, hızlı ve güvenilir bir üretim için bu elemanların değerinin artacağı öngörülmektedir. ASTM A269 standardında üretilmiş bir hidrolik bağlantı parçası, hem dar toleranslı hem güvenilir hem de DIN normuna da uygundur. Bu yüzden sektörde en çok tercih edilen bağlantı elemanlarındandır. Soğuk çekme ile üretilmiş olması malzemenin standartları ile ilgili dar toleranslı ve kesin bilgiler verir. Yüksek basınçlarda çalışma olanağı sağlar. Ayrıca yüksüklü bir sistem olması ve birden fazla yapıdan oluşması hidrolik bağlantı elemanlarını kontrol edilebilir ve gerektiğinde değiştirilebilir kılar. Hidrolik bağlantı parçaları tek ve çift yüksüklü olarak değişiklik gösterirler. Bu farklılık kullanım alanından kaynaklanır. Basınç dayanımları eşit seviyelerde olan bu bağlantı parçaları genellikle içinden geçecek akışkana göre farklı kullanım alanları sunar. Sızdırmazlığın çok önemli olduğu gaz tankları veya kimya tesisleri gibi yerlerde çift yüksüklü sistemler tercih edilir.