18-10 PASLANMAZ ÇELiK Nedir?
Kaşık, çatal, bıçak ve tabaklarının altlarında veya yan kısımlarında ‘’18-10’’ yazar. Peki 18-10 PASLANMAZ ÇELiK Nedir? ve ne anlama gelir? Bu yazılar eskiden CrNi 18-10 olarak karşımıza çıkardı. Şimdilerde ise sadece 18-10 olarak karşımıza çıkıyor. Bu ifade aslında paslanmaz çelik malzemelerde bir kalite sınıfı türüdür diyebiliriz.
Günümüzde çokça bilinen AISI 304 dediğimiz malzeme 18-10’dur. Paslanmaz Çeliğe ait terimler hayatımıza tamamen girmeden önce Paslanmaz Çeliğin adı ülkemizde ‘’Krom’’ ya da ‘’ Krom Nikel’’ diye bilinmekteydi. Benim düşünceme göre doğru olan ismi Krom Nikel yani uluslararası yazım şekliyle CrNi 18-10. Bu terimin bilimsel tanımı, kimyasal komposizyonu % 18 krom ve % 10 Nikel içeren bir paslanmaz çelik türevidir. Bu türev paslanmaz çelik, östenitik paslanmaz çelik sınıfında yer almaktadır.
Bugün çokça bahsettiğimiz AISI 304- AISI 316 gibi kalite sınıfları östenitik paslanmaz çelik sınıfında yer alır. Birgünde defalarca elimize aldığımız basit mutfak gereçleri diyebileceğimiz çatal, bıçak, kaşıklar bile Krom Nikel içeren paslanmaz çelik türevleridir. Herhangi bir çatal ya da kaşığı elinize aldığınızda üzerinde 18-10 ibaresini görürseniz yazının başında da belirttiğim gibi % 18 Krom ve % 10 Nikel içeren östenitik bir paslanmaz çelik ürününü elinizde tutuyorsunuz demektir. Aslında kimya sektöründe, basınçlı ortamlarda, lüks yatlarda veya gemilerde, ağır sanayide karşılaşmaya alıştığımız paslanmaz çeliğin ne kadar da hayatımızın içinde olduğunun güzel bir örneği bu.
İşin kimyasal boyutlarına biraz daha baktığımızda aslında bu oranlar kesin olarak % 10 Nikel, % 18 Krom vardır demek değildir. Burada bir referans aralığına işaret edilir. Yani Nikel minumum % 8, maximum % 10, Krom ise minimum % 16, maksimum % 18 aralığındadır. Günümüzde bu oranların minimum seviyelerde tutulduğu kimyasal tahliller sonucu tespit edilmektedir. Bu da emtia fiyatlarının son yıllarda aşırı değer kazanmasından dolayı kaynaklanmaktadır.
Günümüzde paslanmaz çeliğin yüzlerce kalite sınıfı vardır ve her geçen gün yeni kalite sınıfları üretilmektedir. Teknolojinin de ilerlemesiyle beraber her ihtiyacı karşılamaya yönelik paslanmaz çelik üretilmeye başlandı. Haliyle yüzlerce yeni kalite sınıfının oluşması hem karışıklığa hem ticari suistimallere neden oluyor. Mesela AISI 316 kalite sınıfı kullanılması gereken bir projede mali kaygılar ya da tek amacı satış yapmak olan kişilerin yönlendirmesiyle AISI 304 kalite sınıfı kullanılırsa malzeme zamanla reaksiyon gösterir ve korozyona sebep olur. Bu da halk dilinde ‘’paslanma’’ dediğimiz olaydır. Sonra ‘’paslanmaz çelik nasıl olur da paslanır?’’ sorusu ortaya çıkıyor. Yazımın önceki cümlelerinde de belirttiğim gibi bu durum benim neden paslanmaz çelik yerine Krom Nikel demeliyiz fikrimin kaynağıdır. Paslanmaz Çeliğin adı hiç pas tutmayacak olmasından değil uzun yıllar dayanacak olmasından dolayı böyledir. Hiçbirimiz tükenmez kalemin hiç tükenmeyeceğini düşünmeyiz. Durum Paslanmaz Çelikte de bundan farksız değildir.
Bu yazımda 18-10 ifadesini açıklamaya, kullanma alanlarına ve kimyasal yapısından bahsetmeye çalıştım. Paslanmaz çeliğin hayatımızın her alanında önemli bir yer tuttuğu muhakkak.
İlgili konular:
https://www.paslanmazburada.com/304-316-paslanmaz-celik-arasindaki-fark-ndir
https://kayacimetal.com/neden-paslanmaz-celik-malzemeler-de-paslanir/
ADEM KAYACI